Er liggen kansen voor de industrie om in Nederland schoon te produceren en de negatieve impact op de leefomgeving te verminderen. Om dat te bereiken gaat de overheid meer regie nemen en zorgen voor meer samenhang tussen de bestaande initiatieven.
Op 24 maart heeft het kabinet hiervoor het Nationaal Programma Verduurzaming Industrie. gelanceerd. Minister Adriaansens (Economische Zaken en Klimaat) heeft mede namens minister Jetten (Klimaat en Energie) en staatssecretaris Heijnen (Infrastructuur en Waterstaat) een brief aan de Tweede Kamer gestuurd over dit programma.
Voorkomen dat bedrijven vertrekken
De Nederland industrie zorgt voor zo’n 1 miljoen banen en de producten die zij maakt hebben wij nodig voor ons dagelijks leven. De productie moet wel schoner en minder belastend zijn voor de leefomgeving en grondstoffen moeten uiteindelijk opnieuw gebruikt worden. Het kabinet vindt het belangrijk dat bedrijven die omslag hier in Nederland maken. Dat is goed voor het klimaat, maar ook voor het concurrentievermogen van Nederland.
Minister Adriaansens: “Ik zie dat de wil en noodzaak om te verduurzamen er is. Dat zien we terug in de investeringen van bedrijven; er wordt steeds meer geïnvesteerd in duurzame technologie. Naast het belang voor het klimaat, brengt het verduurzamen van de industrie ook andere kansen met zich mee. We hebben alles in huis om daar internationaal koploper in te worden, bijvoorbeeld door het produceren van groene kunststoffen.”
Overheid en bedrijven moeten dan wel hard aan de bak om die kansen te verzilveren. “Alle inzet moet beter op elkaar aansluiten en we moeten onzekerheden wegnemen. Als je als bedrijf bijvoorbeeld wil investeren in een grote elektrische oven, dan wil je weten of er netcapaciteit is en er voldoende groene energie beschikbaar is. Andersom willen netbeheerders eerst weten hoeveel nodig is voor ze de infrastructuur aan kunnen leggen. Zo wachten we op elkaar en kunnen we niet vooruit.”
Doel van het Nationaal Programma Verduurzaming Industrie is alle betrokken partijen bij elkaar te brengen. “We nemen sneller betere besluiten en zorgen dat ze op de juiste manier en in de juiste volgorde worden uitgevoerd”, aldus de minister.
Industrie helpt bij energietransitie
Als grootgebruiker van energie speelt de industrie een belangrijke rol in de omschakeling naar schone energie, zoals elektriciteit en waterstof. Andere sectoren in Nederland willen daar ook gebruik van maken, bijvoorbeeld voor transport. Dat kan alleen als daar de nodige infrastructuur voor komt. Dankzij de industrie loont dat en wordt die infrastructuur – elektriciteitskabels en leidingen – aangelegd. Zo profiteert de rest van Nederland hier ook van. Het is belangrijk dat die energie-infrastructuur in hoog tempo wordt aangelegd. Met het Meerjarenprogramma Infrastructuur Energie en Klimaat (MIEK) werkt de overheid aan een versnelling van de energietransitie, zowel in de industrie als op het gebied van mobiliteit, landbouw en woningbouw.
“Hoe eerder de industrie toegang tot schone energie heeft, hoe beter”, zegt minister Jetten. “Wanneer we dit voor elkaar krijgen, profiteren andere sectoren mee. We werken bijvoorbeeld aan het netwerk voor groene waterstof, opslagcapaciteit en netversterking van elektriciteit, en productie van veel wind- en zonne-energie.”
Vijf industriële clusters
Het vervangen van olie en gas door schone elektriciteit en waterstof is niet van vandaag op morgen klaar en kan niet overal tegelijk. Zo is het bijvoorbeeld nodig dat groene energie wordt opgeslagen als er meer wordt opgewekt dan op dat moment wordt verbruikt. Ook moet waterstof worden gemaakt en vervoerd naar bedrijven. Bij het aanpassen van netwerken begint de overheid met de vijf industriële clusters: Noord-Nederland, het Noordzeekanaalgebied, Rotterdam-Moerdijk, Zeeland-West-Brabant en Chemelot in Limburg, Daar is snel veel winst te behalen. Bovendien zullen veel nieuwe, groene bedrijven zich daar willen vestigen als de omstandigheden er goed zijn. Voor de industrie die buiten deze vijf geografische clusters ligt moet er een aanpak op maat komen.
Staatssecretaris Heijnen verwacht meerdere vliegen in één klap te slaan door te focussen op de industrie. “Duurzamer produceren leidt tot minder belasting van de leefomgeving en het milieu. Dat komt de gezondheid van de omwonenden ten goede. Ook is het beter om te voorkomen dat het milieuschade oploopt dan schade achteraf te moeten herstellen. De verduurzaming draagt ook bij aan het doel om in 2050 in Nederland een circulaire economie te hebben. Doel is producten zo lang mogelijk in gebruik te houden en aan het eind van hun levensfase weer als hernieuwde grondstoffen terug te brengen in de economie. De industrie kan hierbij helpen door minder grondstoffen te gebruiken en vervolgens een zo groot mogelijk aandeel gerecyclede grondstoffen te gebruiken.”
Kabinet neemt regie
Met de introductie van het Nationaal Programma Verduurzaming Industrie neemt het kabinet een sterkere regie op het verduurzamen van de industrie. Er is een stuurgroep opgericht waarin het kabinet, medeoverheden, bedrijfsleven en netbeheerders vertegenwoordigd zijn. Het doel is versnellen door vraag en aanbod beter op elkaar aan te laten sluiten en besluiten te nemen binnen de hele keten. Een routekaart moet overheid en bedrijven helpen “om de plannen op de juiste manier en in de juiste volgorde daadwerkelijk uit te voeren”.
Noord-Nederland trapt af
In de industrie hebben alle grote industriële clusters en de daaronder vallende bedrijven ambitieuze plannen gemaakt om CO2 te reduceren. Van de papier-, glas-, bouwmaterialen, voedingsmiddelen- tot de metaal- en chemische industrie. Op alle fronten is men bezig te verduurzamen. Met ‘n groene ladder reist ondernemersorganisatie VNO-NCW de komende tijd langs alle industriële clusters om de voortgang in beeld te brengen. De reis begint in Noord-Nederland. In de video over de verduurzaming van industriecluster Noord-Nederland komen Cas König (Groningen Seaports), Tom van Aken (Avantum) en Maarten van Dijk (Skynrg) aan het woord.