Data spaces in toeleveringsketens
Data spaces zijn bedoeld om het uitwisselen van gegevens tussen bedrijven te vergemakkelijken. De eerste projecten in de industrie laten veelbelovende resultaten zien. Maar wat is een data space nu precies en welke afspraken zijn hiervoor nodig?
Een data space is een digitale omgeving waarin bedrijven gegevens veilig kunnen beheren en delen. In zowel de proces- als de maakindustrie worden data spaces steeds belangrijker. Dat is een gevolg van de digitale transformatie van productieprocessen. Wil Industrie 4.0 een succes worden, dan is het cruciaal dat in toeleveringsketens efficiënt georganiseerde en beheerde data spaces bestaan die het delen van gegevens tussen verschillende systemen, machines en organisaties mogelijk maken.
Termen als ‘spaces’ en ‘omgevingen’ zijn echter abstract. Het suggereert wellicht zelfs dat er een nieuwe grote database wordt gecreëerd waarin bedrijven die samenwerken gegevens opslaan. Dat klopt echter niet. Een belangrijk kenmerk van een data space is namelijk dat de gegevens bij de eigenaar blijven en dat de eigenaar altijd zelf bepaalt welke gegevens worden gedeeld en met wie.
Afspraken voor uitwisseling van data
Zie een data space daarom meer als een reeks van afspraken die uitwisseling van data mogelijk maken. De data zelf blijft dus in de eigen systemen van de eigenaar van de gegevens. Deze eigenaar maakt deze data echter toegankelijk voor andere bedrijven. Daarvoor moeten een aantal afspraken worden gemaakt. De International Data Spaces Association (IDS) heeft de rol op zich genomen om die afspraken op te stellen.
De eerste afspraak gaat over het formaat van de data. Als hiervoor een standaard wordt afgesproken, kunnen alle betrokken bedrijven deze data door hun eigen IT-systemen laten ‘lezen’. Minstens zo belangrijk in dat er duidelijke afspraken bestaan over de betekenis van ieder data-element. Alleen als eenduidig is gedefinieerd wat de betekenis van ieder data-element is, kan op zinvolle wijze data worden uitgewisseld. Een goed voorbeeld van een dergelijke afspraak is de Asset Administration Shell (AAS) specificatie die is opgesteld voor het definiëren van assets in een digital twin.
Veilige toegangsrechten regelen
Ook dienen technische afspraken gemaakt te worden. Dit zijn de afspraken die bepalen hoe partijen toegang tot de data kunnen krijgen. De IDS heeft hiervoor een aantal zogeheten IDS Connectors gedefinieerd. Dit zijn in feite interfaces tussen de systemen die in de sector waarvoor de data space is bedoeld belangrijk zijn.
Cruciaal is het regelen van toegangsrechten. Wie krijgt toegang tot welke data? Hoe kan een bezoeker worden geïdentificeerd? En wat mag de externe partij vervolgens met die data? Ook hiervoor bestaan een aantal IDS-specificaties. Een voorbeeld is de IDS Identity Provider-specificatie. De toegang gevende partij kan hiermee controleren of het toegang aan de juiste partijen geeft.
Gedistribueerde aanpak
Data spaces vereisen dus geen fysieke data-integratie. Met andere woorden: data wordt niet naar een gezamenlijke database gestuurd. Een data space is juist een gedistribueerde aanpak waarbij alle data wordt gegenereerd door zijn eigenaar en ook in diens systemen opgeslagen blijft. Een data space regelt hierbij dat op een goed gecontroleerde en veilige manier toegang wordt verkregen of gegeven tot die data.
Interessant is ook dat veel data spaces een app store kennen, waar de deelnemers applicaties kunnen vinden (of plaatsen) waarmee specifiek voor die data space gegevens kunnen worden gelezen, geïntegreerd, geanalyseerd en bijvoorbeeld in de vorm van een dashboard zichtbaar kunnen worden gemaakt. Ook kan de data die via een data space beschikbaar komt zo bewerkt worden dat deze als input kan dienen voor een andere applicatie of proces.
Meer weten over data spaces?
De industrie is in hoog tempo aan het digitaliseren. Cruciaal daarbij is dat partners die in een toeleveringsketen samenwerken op een efficiënte en eenvoudige manier toegang tot elkaars gegevens kunnen krijgen. Data spaces zijn met dat doel ontwikkeld. Het aantal data space-projecten groeit snel. In het kader ‘Data spaces in de praktijk’ zijn enkele voorbeelden hiervan beschreven.
Het hoofdkantoor van de International Data Spaces Association is gevestigd in Dortmund. Op www.internationaldataspaces.org is meer informatie te vinden over het idee achter data spaces, de onderliggende technologie, de projecten waaraan momenteel wordt gewerkt en de bedrijven en organisaties die actief zijn op dit gebied.
Data spaces in de praktijk
- Catena-X- Een ambitieus data space-project voor de autoindustrie. Deelnemers zijn een who-is-who van de Duitse industrie - van BMW tot Schaeffler, van Bosch tot Siemens en van BASF tot SAP. Het project beoogt het uitwisselen van data binnen de gehele toeleveringsketen te digitaliseren. De technische infrastructuur bestaat uit een serie IDS-standaarden.
- Smart Connected Supplier Network - SCSN is bedoeld voor industriële bedrijven en hun toeleveranciers. Het zorgt voor communicatie tussen productiefaciliteiten en zorgt voor interoperabiliteit. Deelnemers zijn onder andere TNO, Exact, Gloria, SupplyDrive en EDI4STEEL.
- FA3ST - Is ontwikkeld door het Fraunhofer Institute. Dit is een data space voor digital twins die gebruik maken van de Asset Administration Shell (AAS) specificatie voor het digitaal beschrijven van industriële assets. Alle assets worden beschreven op basis van AAS en kunnen uitgewisseld worden tussen digital twins.
- 3DFORM - Deze data space is bedoeld om het Market4.0-ecosysteem te koppelen met het Cloud 3D printing-platform. Dit laatste platform is bedoeld om communicatie tussen producent en afnemer van 3D geprinte onderdelen en producten te vergemakkelijken. Deelnemers zijn onder andere Morphica en Case.