Data spaces, ofwel gemeenschappelijke dataruimtes, zijn een innovatief concept waarin industriële en andere bedrijven samenwerken op het gebied van gegevens. Het is een goede manier om gegevens te delen zonder dat alle deelnemende bedrijven alle data continu moet exporteren en importeren. Alle gegevens blijven in de oorspronkelijke ERP- en andere systemen. Maar hoe bouw je nu eigenlijk een data space? Een onlangs verschenen rapport van het Nederlandse Centre of Excellence Data Sharing & Cloud (CoE-DSC) biedt hiervoor handvatten.
In Nederland zijn er momenteel verschillende sectoren die zich inspannen om data spaces te creëren. Ook in de industrie zien we met name internationale projecten, bijvoorbeeld in de auto-industrie. In tal van andere industriesectoren bestaan er ook prima mogelijkheden voor data spaces.
Twee doelsegmenten
Bij het opzetten van een data space spelen volgens het Centre of Excellence Data Sharing & Cloud vijf bouwstenen een centrale rol. Dit inzicht komt voort uit recent onderzoek waarbij men naar de ervaringen in diverse sectoren heeft gekeken. Deze inspanningen brengen tal van uitdagingen en vragen met zich mee. Het CoE-DSC speelt hierop in en ondersteunt organisaties bij het vereenvoudigen van het delen van gegevens over verschillende domeinen en sectoren, zowel nationaal als Europees.
Om het belang van deze bouwstenen in perspectief te plaatsen, worden binnen data spaces twee belangrijke doelsegmenten onderscheiden: de beheerders van data spaces en de eindgebruikers van data spaces. De beheerder van een data space is de autoriteit, bijvoorbeeld een stichting, die namens de deelnemers verantwoordelijk is voor het beheren van de overeengekomen afspraken, netwerkprocessen en infrastructuur die organisaties toestaan om gezamenlijk aan gegevens te werken. Eindgebruikers zijn de organisaties, zowel publiek als privaat, die deelnemen aan een data space via hun vertrouwde systeemomgeving en zich houden aan het overeengekomen vertrouwenskader.
Bouwstenen voor beheerders van data spaces
1. Governance - Deze bouwsteen ondersteunt bij het vaststellen van de noodzakelijke afspraken voor de inrichting, operationele uitvoering en governance van een data space. Het is van essentieel belang om heldere regels en verantwoordelijkheden te definiëren.
2. Intermediair - De intermediair levert de technische en functionele componenten die nodig zijn om het vertrouwde delen van gegevens tussen deelnemers te hosten en te vergemakkelijken.
3. Gefedereerde cloud - Deze bouwsteen (in jargon ook wel ‘federated cloud’ genoemd) zorgt voor connectiviteit met gefedereerde cloud-infrastructuur, om te voldoen aan specifieke eisen voor het gebruik van cloud resources, zoals geografische locatie en beveiliging.
Belangrijke bouwstenen voor eindgebruikers
1. Connector - De connector implementeert de benodigde koppelingen om het delen van gegevens tussen deelnemers via tussenliggende diensten te vergemakkelijken. Hierdoor kunnen organisaties naadloos samenwerken binnen de data space.
2. Data & Cloud Readiness - Deze bouwsteen zorgt ervoor dat de bestaande clouddiensten van organisaties klaar zijn en compatibel zijn om use cases voor het delen van gegevens in data spaces te faciliteren.
Het delen van gegevens tussen bedrijven die elkaar toeleverancier of afnemer zijn, kan aanzienlijke toegevoegde waarde bieden. Denk aan bredere inzichten, hergebruik van eerder verzamelde gegevens en de combinatie van verschillende databronnen. Data spaces bieden hiervoor een veilige en privacybestendige omgeving. Cruciaal hierbij is echter dat de gedeelde data in de oorspronkelijke bronsystemen blijven. Dat voorkomt problemen met versiebeheer en zorgt er voor dat iedereen over dezelfde gegevens kan beschikken. Ook kunnen via een data space de toegangsrechten goed geregeld worden. Maar bijvoorbeeld ook eventuele prijsafspraken.
Het volledige rapport van CoE-DSC met de belangrijkste bevindingen is hier te lezen.